Reakcje Jakoba Iwanowicza Bułhakowa i Stanisława Szczęsnego Potockiego
Jak widać frazeologia się nie zmieniła – wszystko dla Obywateli i Kraju.
Jakob Iwanowicz Bułhakow (ros. Яков Иванович Булгаков 1743-1809), poseł rosyjski w Rzeczypospolitej w latach 1790-1792.
Kawaler Orderów Świętego Stanisława i Orła Białego.
W latach 1762-1775 był sekretarzem i radcą poselstwa rosyjskiego w Warszawie. Po wstąpieniu na tron Pawła I, został gubernatorem wileńskim i grodzieńskim.
DEKLARACJA
Wolność i niepodległość Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej wzbudzała zawsze we wszystkich jej Sąsiadach pilną o nią troskliwość.
[…]
To ta stateczna i wspaniała o to troskliwość Najjaśniejszej Imperatorowej pochodząca równie z miłości porządku i sprawiedliwości, jako też z jej dobrej chęci życzenia, dla tego Narodu, którego i jednakowość pierwiastkowego początku, i język, i tyle innych naturalnych związków z narodem któremu panuje, czynią go miłym w jej oczach,
[…]
rozkazała Najjaśniejsza Imperatorowa, części jednej swych wojsk wnijść w Kraje Rzeczypospolitej, wchodzą one, jako przyjaźni, dla uskutecznienia wspólnie dzieła, odrodzenia się Rzeczypospolitej w swoje Prawa i Prerogatywy.
[…]
Najjaśniejsza Imperatorowa pochlebia sobie, że każdy dobry Polak, kochający prawdziwie swoją Ojczyznę, będzie umiał cenić zamiary Najjaśniejszej Imperatorowej, i przekonać się u siebie, łączyć się sercem i duszą z wspaniałymi jej usiłowaniami, które użyte będą w wspólnym porozumieniu się z prawdziwymi Patriotami dla przywrócenia Rzeczypospolitej Jej wolności, Prerogatyw i Praw, które pretendowana Konstytucja 3 Maja jej wydarła.
[…]
Dana w Warszawie Maja 7/18 dnia 1792 Roku.
Stanisław Szczęsny Potocki
Generał Artylerii Koronnej
Generalnej Konfederacji Koronnej Marszałek
… wnidziemy na drogę którą do podźwignienia i zabezpieczenia Rzeczypospolitej dążyć będziemy, na … drogę, którą nam Opatrzność okazuje, a którą roztropność prowadzić nas będzie,
[…]
Dzień wybuchnięcia Spisku był naznaczony piąty Maja, lecz Sprzysiężeni widząc że Przyjaciele Rzeczypospolitej zbierać się i zwiększyć swą liczbę mogą, że rozsądek moc omamienia osłabić potrafi, nagłe wykonanie dzieła przyspieszyli, i dzień Trzeci Maja został Epoką zbrodni przeciwko Rzeczypospolitej wykonany.
[…]
Przysięga […] Konstytucję 3. Maja jako grobem Wolności i Rzeczypospolitej będącą wszystkimi siłami niszczyć będę,
[…]
Niech Wojska Rzeczypospolitej uwiadomione wyszczególnionym tu Aktem, o czystych i zamiarach naszych, siły i waleczność na obronę Ojczyzny jednoczą z Nami, a gdy Wojska przyjazne i Alianckie Najjaśniejszej Imperatorowej całej Rosji celem wsparcia i pomocy Rzeczypospolitej do Państw Jej weszły, niech jedność i zgoda z Nimi jako Sprzymierzeńcami kraju naszego zachowana najściślej będzie
Dań pod Targowicą dnia 19 miesiąca Maja 1792 roku.
PRAWA KARDYNALNE.
Oblatowane w Grodnie 23 listopada 1793
Artykuł I
Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie ze wszystkimi księstwami […] w jedno i nierozdzielne ciało jak jest spojone, tak być ma na zawsze Rzeczpospolitą nierozdzielną, wolną i nikomu nie podległą […]
Artykuł VIII
Nie będzie wolno jakiejkolwiek bądź władzy krajowej, a nawet prawodawczej, czyli publiczne, czyli jakiekolwiek zawierać umowy o cesje krajów i oderwanie ich od ciała Rzplitej, a wszelkie takim sposobem oderwane, odstąpione lub zamienione kraje, jako należące do ciała Rzplitej niewzruszenie należeć będą, zrobione zaś takowe traktaty i umowy za niewiążące Rzplitą, owszem za żadne i nieważne poczytane. Każdy w takowe umowy zdradnie wchodzący pro hoste patriae deklarowany będzie.
Artykuł XVI
Prawa Kardynalne będą w Rzplitej na wieki trwającymi, święte, stałe, niewzruszone, nigdy w niczym dotykane, nadwyrężone i obrażane być nie mogą. Żaden sejm, żadna władza, […] nadwyrężać, przeistaczać, tłumaczyć […] nie będzie mogła, nawet za poprzedzającą jednomyślnością.
Zwracam uwagę na: „Laudacyę Dnia Jutrzejszego wysłowioną z przygodności wystawy Brzmi „Polonez Trzeciego Maja!” w Dworku Mieszczańskim w Szymbarku uczynioney jak i wystawy trawiącej w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy, zamieszczonych przy opisie tych wystaw.
